Pensioen

---

Heb ik als zelfstandige recht op pensioen?

Heb je als zelfstandige de gerechtigde pensioenleeftijd van 65 jaar* bereikt, dan heb je recht op pensioen. Je hoeft hiervoor zelfs geen aanvraag in te dienen. Voor vervroegd of verlaat pensioen dien je wél een aanvraag in: bij je gemeentebestuur, het RSVZ of online via www.pensioenaanvraag.be.

* Op 1 februari 2025 wordt de wettelijke pensioenleeftijd voor zelfstandigen opgetrokken naar 66 jaar en vanaf 1 februari 2030 naar 67 jaar.

Welke pensioenen zijn er?

Rustpensioen

Dit is het pensioen waar men het meestal over heeft. Je hebt er recht op omdat je sociale bijdragen betaalde tijdens je loopbaan als zelfstandige of werknemer.

De wettelijke pensioenleeftijd voor zelfstandigen is 65 jaar – voor vrouwen én mannen. Maar wat doortelt voor de berekening van je uitkering, is hoe lang je hebt gewerkt. Vroeger bedroeg een volledige loopbaan 45 jaar. Sinds 2015 gelden de voltijds gewerkte dagen. Om aanspraak te maken op je volledige pensioen moeten er 14 040 gewerkte dagen op je teller staan. Anders is je pensioen lager.

Pas op: in 2025 wordt de pensioenleeftijd opgetrokken tot 66 jaar en in 2030 tot 67. Er is ook goed nieuws: periodes waarin je níét hebt gewerkt, tellen soms toch mee voor je pensioen. Zo worden je legerdienst, studie (mits betaling van een bijdrage) of ziekte als gelijkgestelde periodes beschouwd.

Ben je bij je pensionering ongehuwd of samenwonend? Dan krijg je een pensioen als alleenstaande. Ook je partner kan een pensioen als alleenstaande ontvangen.

Ben je gehuwd en heeft je partner geen pensioen? Dan heb je recht op een gezinspensioen. Dat ligt 25% hoger ligt dan het alleenstaandenpensioen.

Vervroegd pensioen

Als zelfstandige kun je vóór de wettelijke leeftijd van 65 met pensioen gaan als je aan bepaalde voorwaarden voldoet rond je leeftijd en je loopbaan.

Datum	Minimum leeftijd	Minimum loopbaan	Uitzondering wegens lange loopbaan
2019 en later	63 jaar	42 jaar	60 jaar bij 44 jaar loopbaan 61 jaar bij 43 jaar loopbaan

Welke jaren tellen mee om je vervroegde pensioen te berekenen?

• als zelfstandige: elk jaar waarin je minstens 2 kwartalen sociale bijdragen betaalde in hoofdberoep, of ermee gelijkgestelde jaren
• als werknemer: elk jaar waarin je minstens 104 dagen werkte
• gelijkgestelde jaren met militaire dienst en ziekte (minstens 2 kwartalen)
• jaren met voortgezette verzekering (minstens 2 kwartalen)
• jaren waarin je zowel werknemer als zelfstandige was, tellen maar één keer mee
• afgekochte studiejaren tellen niet mee

Je pensioen gaat ten vroegste in op de maand die volgt op je zestigste verjaardag. Denk eraan om tijdig je aanvraag in te dienen via het gemeentebestuur, in een van de RSVZ-kantoren of via www.pensioenaanvraag.be.

Om zeker te zijn van de leeftijd waarop je ten vroegste met pensioen mag gaan, maak je het best de berekening op www.mypension.be.

Overlevingspensioen

Bij overlijden van de partner.

Je heb recht op een overlevingspensioen indien:

• jullie minstens een jaar gehuwd waren, en
• je de leeftijd van 48 jaar hebt bereikt.

Het is beperkt tot 12 maanden indien er geen kinderlast is. Is er wel kinderlast dan heb je gedurende 24 maanden recht op dit pensioen. Na afloop van de overgangsuitkering wordt een recht op werkloosheid geopend als de betrokkene geen beroepsinkomsten zou hebben.

Het overlevingspensioen is dus wel beperkt in tijd, maar kan onbeperkt gecumuleerd worden met beroepsinkomsten.

De hoogte van dit pensioen hangt af van de loopbaan van je partner.

Voldoe je niet aan beide voorwaarden? Dan kom je misschien wel in aanmerking voor een tijdelijk overlevingspensioen. Dat ontvang jij dan 12 maanden lang.

Pensioen van gescheiden echtgenoot

Ben je wettelijk gescheiden van een zelfstandige (of helper)? Dan kan je recht hebben op een pensioen voor de periode dat je getrouwd was. Het bedrag hangt af van de loopbaan van je ex. Je krijgt het uitbetaald vanaf je (vervroegde) pensioenleeftijd – behalve wanneer je dan hertrouwd bent.

Maak je gebruik van dit recht? Dan telt de periode waarvoor je zelf pensioenrechten opbouwde niet mee, behalve wanneer je verzaakt aan je eigen pensioenrechten.

Ben je feitelijk gescheiden? Dan heb je recht op een deel van het pensioen van je partner, en dat op voorwaarde dat hij of zij daar op dat ogenblik effectief recht op heeft.

Hoe wordt mijn pensioen berekend?

Je rustpensioen wordt berekend op basis van je loopbaanjaren als zelfstandige en de reële inkomsten waarop je sociale bijdragen betaalde. Hoe meer sociale bijdragen je betaalde, hoe hoger je pensioen (tot een bepaald plafond). Ook periodes waarin je niet werkte, kunnen toch pensioenrechten opleveren.

a) je gewerkte periodes

Je sprokkelt pensioenrechten voor elk kwartaal dat je sociale bijdragen betaalde, als zelfstandige in hoofdberoep of – afhankelijk van de hoogte van de bijdragen – ook in bijberoep. Was je ook een tijd werknemer in loondienst? Dan telt elke arbeidsprestatie mee waarvoor sociale bijdragen werden afgehouden op je loon.

b) je gelijkgestelde periodes

Er zijn ook periodes in je leven waarin je weliswaar niet werkte, maar die jou toch pensioenrechten kunnen opleveren:

• je militaire dienst wordt gratis gelijkgesteld.
• je studieperiode wordt gelijkgesteld op aanvraag. Na goedkeuring van het RSVZ kan je studiejaren afkopen.
• je kan gelijkstelling wegens ziekte krijgen voor periodes waarin je activiteit als zelfstandige stil lag wegens ziekte of invaliditeit. Je betaalt dan geen sociale bijdragen, maar toch telt het RSVZ deze periode mee voor je pensioen.

Wanneer krijg je het minimumpensioen?

Leveren jouw beroepsinkomsten een pensioen op lager dan het minimumpensioen? En heb jij een pensioenloopbaan van minstens 30 jaar? Dan wordt je pensioen opgetrokken tot het minimumpensioen, en dat in overeenstemming met je loopbaanbreuk. Werkte je bijvoorbeeld 38 jaar, dan krijg je 38/45ste van het minimumpensioen.

Dat minimumpensioen bedraagt voor een volledige loopbaan als zelfstandige:

• 20 862,51 euro per jaar als alleenstaande of 1 738,54 euro per maand
• 26 069,93 euro per jaar als gezinspensioen of 2 172,49 euro per maand

Bekijk je pensioenbereking op : https://www.mypension.be/nl

Het pensioen van een zelfstandige is meestal lager dan dat van een werknemer in loondienst. De meeste zelfstandigen vullen hun recht op pensioen aan met het vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen (VAPZ).

Mag je werken tijdens je pensioen?

Je hebt nog geen zin om volledig te stoppen met werken, je wil je zoon of dochter bijstaan in hun zaak. Je kan nog steeds actief blijven als zelfstandige na je pensioen maar een aantal zaken hangen af van je situatie.

• Ga je op vervroegd pensioen met minder dan 45 loopbaanjaren? Dan mag je niet onbeperkt bijverdienen.
• Ben je 65 of tel je 45 loopbaanjaren? Dan mag je onbeperkt bijverdienen naast je pensioen.

Kijk wel uit: als je werkt tijdens je pensioen mag je misschien wel onbeperkt bijverdienen maar je zal wel meer belastingen moeten betalen.

Opgelet : indien je als zelfstandige geen pensioen ontvangt maar de partner ontvangt een gezinspensioen dan moeten de inkomsten als zelfstandige ook beperkt worden. Zo niet vervalt het gezinspensioen en wordt het vervangen door een alleenstaandenpensioen.

Nog geen 65 of nog geen 45 loopbaanjaren?

Hoeveel mag je verdienen om je pensioenuitkering volledig te behouden?

Toegelaten activiteit voor de pensioenleeftijd	Zelfstandig (netto belastbaar) inkomen
Rustpensioen zonder kinderlast	7 880 euro
Rustpensioen met 1 kind ten laste Verhoging per extra kind	11 820 euro 0 euro
Overlevingspensioen zonder kinderlast	18 347 euro
Overlevingspensioen met 1 kind ten laste Verhoging per extra kind	27 521 euro 4 587 euro

Toegelaten activiteit vanaf de pensioenleeftijd	Zelfstandig (netto belastbaar) inkomen
Overlevingspensioen zonder kinderlast	22 760 euro
Overlevingspensioen met 1 kind ten laste Verhoging per extra kind	27 685 euro 0 euro
Rustpensioen met en zonder kinderlast	onbeperkt

Wat als je toch meer verdient?

Als je het toegelaten inkomen overschrijdt met minder dan 100 % wordt je pensioen voor dat jaar evenredig verminderd met het percentage van de overschrijding. Gaat het om 100 % of meer van het toegelaten inkomen, dan wordt je pensioenuitkering volledig geschorst.

Sociale bijdrage

Gepensioneerde zelfstandigen die onbeperkt mogen bijverdienen, betalen verminderde sociale bijdragen. In plaats van 20,5 % van je netto belastbaar inkomen tot een inkomen van 72 810,95 euro zal je nu als gepensioneerde zelfstandige met ontvangst van pensioen maar 14,7 % betalen. Hetzelfde geldt als je met vervroegd pensioen bent en een zelfstandige activiteit blijft uitoefenen.

Je sociale bijdragen worden voorlopig berekend op basis van je inkomen van drie jaar terug. Zodra je werkelijke inkomen is gekend – ongeveer twee jaar later – worden de bijdragen geregulariseerd. Zal je toch minder gaan werken en zijn je inkomsten beduidend lager dan drie jaar terug? Vraag dan een vermindering aan op basis van je pensioen. Pas op: bij een vermindering moet je een daling van je inkomsten kunnen staven.

Onbezoldigd mandaat

Als uw activiteit als gepensioneerde zich beperkt tot een onbezoldigd mandaat in een vennootschap (zaakvoerder, bestuurder, …), moet u niet langer aangesloten blijven bij een sociaal verzekeringsfonds.

Let wel: uw activiteit moet beperkt blijven tot het mandaat, meer bepaald het leiden, verbinden en vertegenwoordigen van de vennootschap. Als u daarnaast ook uitvoerende taken waarneemt in de vennootschap, blijft u verzekeringsplichtig. Het kan hier gaan om dienstverlening aan het cliënteel, administratief of boekhoudkundig werk, technische taken, …

Je gaat op pensioen en zet ook alle activiteit als zelfstandige stop?

Wat zijn de stappen die je moet ondernemen?

Als je beslist om iedere beroepsactiviteit stop te zetten vanaf je pensionering, dan kan je de pensioendiensten daarover inlichten.

Je moet nu ook verplicht je ondernemingsnummer laten schrappen. Hiervoor kan u terecht bij ons Ondernemingsloket Eunomia. Na de stopzetting van je ondernemingsnummer, kan je aansluiting als zelfstandige bij je sociaal verzekeringsfonds stopgezet worden. Dit doe je met het stopzettingsformulier dat je aan je sociaal verzekeringsfonds bezorgt samen met het bewijs van stopzetting van je ondernemingsnummer. Lees hierover meer

Ook na de het stopzetten van de zelfstandige activiteiten bij pensionering blijven de regularisaties doorgaan over de jaren met voorlopige bijdragen. Als de gepensioneerde deze regularisaties niet vereffent zal het pensioen herberekend en verlaagd worden. Dit is het wettelijke gevolg bij onbetaalde sociale bijdragen en de rechten die daaruit voortvloeien.

Nuttige links

• Pensioenberekening
• Stopzetting
• Toegelaten inkomsten gepensioneerden